Wśród pracowników wykonujących pracę siedzącą (np. pracownicy korporacyjni, biurowi, zawodowi kierowcy) występuje wręcz epidemia bólu głowy. Codziennie trafiają do mnie pacjenci zgłaszający uczucie „opaski” wokół głowy, wrażenie pulsowania, rozpieranie, ból odczuwany za gałką oczną. Często informują, że leki tylko nieznacznie zmniejszają lub w ogóle nie wpływają na ich objawy.
Wyróżniamy trzy podstawowe typy bólu głowy:
✔ naczyniowy – wywołany zwiększonym ciśnieniem płynów ustrojowych; często przyczyną jest utrudniony odpływ żylny i zjawisko tzw. kompartmentu; odczuwany jest jako pulsowanie wewnątrz czaszki; charakteryzuje się zazwyczaj bólem połowiczym głowy
✔ napięciowy – wywołany skróceniem, nadmiernym napięciem tkanek miękkich, a także nieprawidłowym funkcjonowaniem stawów kręgosłupa szyjnego i górnego odcinka kręgosłupa piersiowego; odczuwany jest jako ucisk od zewnątrz czaszki; często występuje obustronnie
✔ wewnątrzczaszkowy – ten typ bólu głowy wymaga pilnej konsultacji lekarskiej i jest związany z występowaniem poważnych patologii (tętniaki i inne malformacje naczyniowe, zapalenie opon mózgowych, guzy, krwiaki, obrzęki i wynaczynienia krwi); ból jest odczuwany jako przeszywający ból na przestrzał czaszki; pacjenci zazwyczaj pokazują ten ból chwytając równocześnie za potylicę i czoło
Ten drugi typ (napięciowy) jest zdecydowanie najczęstszą przyczyną bólu głowy. Określany jest czasami także jako psychogenny lub stresowy ból głowy. Szacuje się, że występuje on u ok 75-80 % osób, które skarżą się na tego typu dolegliwości. Napięciowy ból głowy to zdecydowanie obszar pracy dla fizjoterapeuty!
Czy rozpoznajesz na grafice miejsca, w których rownież u Ciebie pojawia się ból?
(źródło grafiki: M. Chochowska, R. Ogrodowczyk, J. Klonowska, M. Wytrążek. rozdz. Terapia punktów spustowych w napięciowych bólach głowy [w:] Fizjoterapeutyczne KNOW-HOW.)
Napięciowy ból głowy pojawia się na skutek długotrwałego przeciążenia lub urazu tkanek miękkich odpowiadających za pozycję głowy, szyi i barków. Najczęściej ból, który pacjent odczuwa w okolicy czoła, skroni, potylicy, oka, ucha, jest wywoływany obecnością aktywnych punktów spustowych w mięśniach szyi i obręczy barkowej. Punkty spustowe są to hiperwrażliwe miejsca, odczuwane jako zgrubienia w napiętym paśmie włókien mięśniowych. Ucisk tych punktów wywołuje: ból miejscowy, ból rzutowany do rożnych części ciała, odczucia mrowienia, drętwienia lub pieczenia.
Również w bólach głowy o charakterze naczyniowym terapia manualna może zdziałać dużo dobrego. W sytuacji długotrwałego dysbalansu mięśniowo-powięziowego obszaru czaszki, szyi i stawów skroniowo-żuchwowych dochodzi do utrudnionego przepływu krwi w naczyniach żylnych i tętniczych. W towarzystwie naczyń zazwyczaj przebiegają również nerwy wychodzące z czaszki oraz z górnych segmentów kręgosłupa szyjnego. Na nie również zaczyna oddziaływać to napięcie, co odbierane jest przez zakończenia nerwowe otaczające pęczek naczyniowo-nerwowy jako wzrost ciśnienia. Taki wzrost ciśnienia może być następnie interpretowany przez układ nerwowy jako sytuacja potencjalnie niekorzystna i wyrażana w postaci bólu.
Fizjoterapeuci mają w swoim warsztacie pracy liczne metody eliminujące lub wyciszające te nadwrażliwe i bolesne punkty w tkankach, a także przywracające odpowiednią mobilność kręgosłupa szyjnego i piersiowego. W sytuacji bólu naczyniowego istnieją także techniki ułatwiające odpływ żylny z obszaru czaszki i szyi. Dzięki terapii manualnej możesz odzyskać prawidłowe zakresy ruchów, elastyczność tkanek, a w konsekwencji pozbędziesz się bólu głowy.
Fizjoterapeuta powinien dać Tobie również kilka zaleceń, co robić, aby nie doszło do nawrotu dolegliwości. Bardzo ważnym czynnikiem jest odpowiednie nawadnianie się. Już 2% odwodnienie może przyczynić się do powstania bólu głowy. Większość osób nie wypija tyle płynów ile powinien przyjąć ich organizm w trakcie doby.
Czy wiesz ile dla Ciebie to odpowiednia ilość?
Przyjmuje się, że należy spożywać 30 ml na każdy kilogram masy ciała. Zakładając, że osoba X waży 70 kg, powinna w ciągu doby wypić 2,1 litra wody. Wraz ze wzrostem temperatury otoczenia, ilość spożywanych płynów powinna być wyższa, może wzrosnąć nawet dwukrotnie. Przyznać się bez bicia, kto wypija 4 litry wody w ciągu dnia❓❓
Drugim zaleceniem jest wykonywanie ćwiczeń, które mają na celu utrzymanie Twoich tkanek w dobrej kondycji, prawidłowej elastyczności i napięciu. Poniżej zamieszczam propozycję dwóch prostych ćwiczeń do wykonywania w domu w ramach autoterapii. Spróbujcie, a nie pożałujecie!
W sytuacji pierwszego bólu warto wypróbować te proste ćwiczenia w ramach autoterapii. Jeśli odczuwasz poprawę, proszę kontynuuj ich wykonywanie. W sytuacji braku poprawy lub nawet pogorszenia bólu po zaproponowanych ćwiczeniach, nie wykonuj ich dalej, lecz skonsultuj się z fizjoterapeutą.
Pozdrawiam,
Tomasz